March 1 asi Zero Discrimination Day oina malem sinba thungna meepum khudingmakna makhalmakha pumnamak amadi hiram khudingmak masing-thana masak khangli haibasi manglomda pukhatnaba haibasida thouram oina pangthokpaduni.
Zero Discrimination Day gi
thouram pangthokpa
United Nations (UN) na arumba
pumnamak louduna thouram kayaga iroinana numit asibu thouram ama oina
pangthoknaba haibasida angamba pambei sijinnaduna meepum khudingmak
fangfamthokpa ikaikhumna gi saktak oina sijinnari. pumnamakka loinana punsi
mahing ama hingbada nupa-nupi khaidana, leipakki khennaba, kanglup ki, kuchu
gi, awangba, anemba, arumba, sinfam gi, mahei gi amasung masamasagi
thajabanachingba amata khaidana oithoknaba sinduna lakli.
Leipak kayada khennaba utpa
(discrimination) gi maiyokta kuchu pathap kaya semduna leiri adubu malem gi
mafam pumnamakki khunnai gi saruk khudingmaktadi leppa leitaba wathokna adumak
pik thanli. Leipak kayadasu khennaba utpabu leingakki saruk ama oina
sijinnabasu yaonari.
Zero Discrimination Day gi saktak
khudam (symbol) di kurak na oina malem gi meepum khudingmakna khennaba utpiraba
kayagi wari kaya, photo kaya amaga amaga yennaduna khennaba utpa bu marufangna
mu! hatnaba oithokkadaba " vama amada changsinnaba kanna hotnanari.
Zero Discrimination Day asi malem
pumbana thouram ama oina pangthoknaragasu sintha leppa numit amadi natte.
Zero Discrimination Day gi
matangda
Ihan hanba oina United Nations na
Zero Discrimination Day asi March 1, 2014, da UN gi program ama oina UNAIDS na
human immune deficiency virus (HIV) amasung Acquired Immune Deficiency Syndrome
(AIDS), ka sagonnana hinglibasingda Zero Discrimination Campaign oina 2013 gi
December da pangthokpa World AIDS Day dagi houdoklakkharaba matungda gi
makha-tanna hourakkhibani. United Nations SecretaryGeneral Ban Ki-moon gi
matung inna “Khennaba utpa haibasimak meeoibagi hak pu singnabani, asigumba
thouong asi singnaroidabagi wafam sunglei leite, meepum khudingmak mee ama
oibagi ikaikhumnaba pumnamakka loinana amasung lemna hingjanabagi hak leijei.”
March 1 bu Zero Discrimination Day haina pangthokliba asida, meeoi million
kayabu sajinba fa! aba wakhaldagi amasung khanggandabasing aduna maram oiduna
khunnai amadi senmitlon dagi so! hahanlibasing aduda mityeng chingsinkhibani.
Malem gi mafam kaya gi region khudinggi nupi amadi nupimacha da nungti gi maiyoknariba hanthana yengbiba mityeng amadi thengnariba akanba safu kaya amasung fangfam thokpa haksel gi khudongchaba khara amadi mahei tamnabagi lamda so! hariba sing adudasu mityeng chingsinkhibani. Zero Discrimination Day bu thouram ama oina khennaba utpabu tadoktuna pangthokpani. Asigumladuna malem asigi leipak 80 mukta ngasisu nupa ga-nupa ga amadi nupi ga-nupi ga sexual relation leinabada thamliba criminalize oiraba law sing amadi atoppa leipak 38 mukta, territories kharada amadi area kayada ngasimaksu cha! hariba HIV ga sagonnana hinglibasinggi manakta changba yadaba, leiba yadaba singsu leiri. Masigimathakta khunnaina amadi aain na su HIV ga sagonnana hinglibasing amadi HIV paklakpa yana leiriba kayada yengbiriba akhuba mityeng kaya asibusu mityeng chingsinli.
2015 da malem gi oina WHO na 2014
gi aroibada puthokpa HIV ga sagonnana hinglibasingda meeoi million 36.9 youre,
masida angang chahi 15 sudriba masing million 2.6 yaori amadi inou nouna meeoi
million 2.0 mahik asi paklakli masidasu angang chahi 15 sudriba 220,000 yaori.
Hairiba angangsing asi anambana subSaharan Africa da leiribasing amadi HIV
paklabi mamasingdagi amadi mamagi makhom pithakpadagi paklibasingni. UNAIDS ki
report matung innasu HIV ga sagonnariba meeoi million 36.9 asigi mathakta meeoi
million 17.1 di makhoi masada mahik asi leire khangjadabasing yaori, makhoibu
HIV testing touthokpasu mathou tari amasung million 22 di HIV gi laiyeng
amafaoba cha! hadabasing oiri masida angang million 1.8 su yaori.
“Asigumlaba malem gi oiriba
tungjingningai oiriba fivam asi loisinba/kokhanba haibasidi lanna ubiba,
hanthana yengbiba amadi khennaba utpasi louthokpirabatada ngamgadabani, masimak
oihanba haibasidi eikhoi pumnamakna zero discrimination asimak mapung fana
pangthoklabatada ngamgadabani.
” Numit asiga mari leinana United
Nation (UN) na malem da khenna utpa asi loisinnaba haina Zero Discrimination
Day gi thouram asi sinkhibani. Loinana UN Secretary-General, Ban Kimoon Ban gi
masak naiba remark message da ‘Open Up, Reach Out’ haibasi chahi 2015 da numit
adugi theme su oikhi.